I 2015 ga den somaliske terrorgruppa al-Shabaab ut ein propagandavideo der dåverande presidentkandidat Donald Trump vart kryssklipt med Anwar al-Awlaki, ein leiande person i al-Qaida som omkom i eit amerikanske luftåtak i Jemen fleire år tidlegare.

Fyrst får ein høyra al-Awlaki som ber muslimar i Vesten om å vera forsiktige og å læra frå historia. «I går var Amerika eit land med slaveri, segregasjon, lynsjingar og Ku Klux Klan. I morgon vil det vera eit land med religiøs diskriminering og konsentrasjonsleirer». Så får ein sjå eit opptak frå Donald Trump sitt valkampløfte om å hindra muslimar i å reisa inn i USA, til jubel på eit valkampstemne i sør-Carolina.

- Siv Jensen ofrer oss muslimer

Så igjen al-Awlaki: «Vesten vil til sist venda seg mot sine muslimske borgarar. [...] De har to val, enten hijra (utvandring) eller jihad (heilag krig), enten drar du, elles kjempar du, du dreg og lever blant muslimar, eller du blir verande og følgjer føredømet til Nidal Hasan og andre». Nidal Hasan var ein major i det amerikanske forsvaret som i 2009 opna eld mot sine medsoldatar på Fort Hood og drap 13 menneske. Hasan hadde personlege problem og levde eit isolert liv, men i forkant av skyteåtaket hadde han også vore i direkte kontakt med al-Awlaki.

Både videoen frå al-Shabaab og historia om Nidal Hasan kan læra oss noko om radikalisering. Radikalisering er sjølvsagt ein kompleks prosess, men som den tidlegare Department of Homeland Security-analytikaren Daryl Johnson, påpeiker i den nyleg utgjevne boka Hateland er det to komponentar som går att.

Det fyrste er det interne, det som har med den enkelte sin bakgrunn å gjera, med individuelle trekk og med psykologi. Ulike faktorar kan vera med på å gjera enkeltpersonar meir sårbare for radikalisering, til dømes framandgjering, bekymringar, isolasjon og eit opplevd utanforskap.

Ekstreme holdninger pakkes inn som norske verdier

Debatt

Det andre elementet er kontakt med eksterne, radikaliserande krefter: leiarar, ideologiar, konspirasjonsteoriar, sosiale grupper, propaganda eller gjennom personlege relasjonar. «Det finst ikkje noko i nærleiken av eit eksakt reknestykke rundt korleis denne prosessen utspeler seg», skriv Johnson, «men generelt kan ein seia at menneske med sveikka (indre) tryggleiksnett som kjem i kontakt med ekstrem retorikk og ideologi har størst sannsynligheit for å akseptera eller kopla seg på ekstremistiske idear. Det er det innleiande steget i radikaliseringsprosessen».

Biletet kan stemma på Nidal Hasan. Men det stemmer også for ei rekkje høgreekstreme terroristar. Blant dei Johnson konkret omtaler i Hateland er Dylann Roof, som i 2015 drap ni menneske i ei historisk svart kyrkje i Charleston, motivert av rasistisk ideologi.

I kjølvatnet av 22. juli-terroren har ein her heime vore oppteken av både psykologi og av politikk i forsøket på å skjøna dei mordariske åtaka på Utøya og i Oslo. Det same vil ein nok sjå endå meir av i samband med forsøket på eit terroråtak retta mot al-Noor-moskéen i Bærum, og i samband med at gjerningsmannen der først drap si eiga stesøster.

Ofte har psykologiske og politiske forklaringar vorte sett på som motsetnader. Det er dei ikkje. I båe tilfella vil ein garantert finna individuelle forklaringar. I båe tilfella er det også openbert at muslimhat speler ei rolle. Gjerningsmannen i Bærum ser ut til å ha funne sin ideologiske fellesskap på såkalla chanforum, nettstader der reglane er få og ekstremismen har kunna trivast.

Raja hetses: - Noen fortjener ei kule i panna

Men muslimhatet treng ein ikkje gå til desse for å finna. Det heldt å sjå til kommentarfelt i sosiale media, i såkalla «alternative media» som Resett og også tilhøyrande etablerte media.

Etter at Abid Raja kritiserte Siv Jensen sin bruk av ordet «snikislamisering» har ein sett det igjen, både i form av anti-muslimske konspirasjonsteoriar og i form av av rein og uforfalska valdsfantasi, som også Resett-redaktør Helge Lurås oppfattar å vera i strid med straffelova.

Dette muslimhatet er i seg sjølv ei radikaliserande kraft. Det er farleg.

Det er positivt at regjeringa no vil utarbeida ein eigen handlingsplan mot muslimhat. Då bør sentrale politikarar i regjeringa også unngå å spela ball med muslimhatet.

Når Siv Jensen i valkampinnspurten på ny henta omgrepet «snikislamisering» fram, er det grunn til å minna om at det er eit omgrep som har meir til felles med anti-muslimske konspirasjonsteoriar enn det har med islamkritikk. Det er eit omgrep som hintar om at me er i ferd med å verta islamiserte, i det skjulte, på snikande vis; eit omgrep som luktar av mørke komplott og skumle planar.

Muslimhatet er ikkje berre ei fare i seg sjølv. Muslimhat i sosiale media og i andre sosiale kontekstar kan avla fram ei kjensle av utanforskap blant norske ungdomar med muslimsk bakgrunn. Politisk retorikk som teiknar opp muslimar som eit problem er ikkje til hjelp.

Religiøs og politisk ekstremisme under lupen

Propagandistane til ekstreme grupper har i årevis gjort seg nytte av dette, slik al-Shabaab sin propagandavideo med Trump syner.

Terrorgruppa IS er heldigvis sterkt sveikka idag, men ein treng ikkje studera mykje av propagandaen dei spydde ut for å finna ein liknande bodskap: Muslimar er ikkje velkomne i vestlege land, dei vert berre hundsa med, hjå oss finn du fellesskap, hjå oss finn du håp, i Vesten får du ingen moglegheiter, men hjå oss kan du både vera noko og tyda noko.

Ofte er bodskapen miksa med referansar til vestleg populærkultur, til filmar og til dataspel; utforma for å treffa dei som av ulike årsaker måtte vera sårbare for radikalisering. Også på denne måten er muslimhatet ei destruktiv kraft.